Հոկտեմբերի 2-8ը
Առաջադրանք 1
Վանի թագավորության հիմնադրումն ու ամրապնդումը:/էջ34-37-ը պատմել, էջ 38, հարցերին պատասխանել:
Գլխի վերանայում Ա1 |
Հասկացություններ և անուններ Բնութագրի՛ր:
Բիայնիլի-Ուրարտու • Տուշպա • Սալմանասար III • Սարդուրի I • Իշպուինի • Մենուա Երկաթի դար • Սեպագիր • Վերափոխություն
Բիայնիլի-Ուրարտու — Վանի թագավորության արքաները իրենց երկիրը անվանում էին Բիայնիլի:
Տուշպա — Սարդուրի Ա-ն, վիթխարի ժայռի լանջին ստեղծում է Տուշպա մայրաքաղաքը:
Սալմանասար III — Սալմանասար III-րդը ասորեստանի արքան է:
Սարդուրի I — Սարդուրի I-ն կառավարել է Վանի թագավորությունը Ք. ա. 835-825 թվականներին:
Իշպուինի — Իշպուինի արքան կառավարել է Ք. ա. 825-810 թվականներին:
Մենուա — Կառավարել է 810-786 թվականներին:
Երկաթի դար — պատմական ժամանակաշրջան, որն ընդգրկում է Ք.ա. մոտ 1200-550
թթ.։ Բնութագրվում է գործիքներ և զենքեր պատրաստելիս երկաթի լայն կիրառմամբ:
Սեպագիր — ամենավաղ գրային համակարգերից մեկը: Անվանումը ստացել է գրելու ձևից՝ կավի սալիկի կամ ժայռերի վրա արված սեպաձև նշաններից։
Վերափոխություն — Վանի թագավորւթյունը կանգնած էր կրոնական, տնտեսական, ռազմական վերափոխություններ կատարելու կարիք:
Ա2 | Հիմնական գաղափարներ
ա. Ներկայացրո՛ւ։ Ե ՞րբ է ստեղծվել Վանի թագավորությունը։ Ի՞նչ այլ անուններով է այն հայտնի։
Վանի թագավորությունը ստեղծվել է 9-րդ հազարամյակի կեսերին: Այն հայտնի է նաև Բիայնիլի, Ուրարտու, Նայիրի անուններով:
բ. Բացատրի՛ր։ Ի՞նչ դեր ուներ երկաթը թագավորության կյանքում, ինչպե՞ս էր այն նպաստում թագավորության կայացմանը։
Երկաթը օգուտ էր տալիս գյուղատնտեսությանը:Երկաթի օգնությամբ մարդիկ կարողացան պատրաստել շատ աշխատանքային գործիքներ: Այդ գործիքներից են օրինակ մանգաղը, բահը և այլն: Վանի թագավորության զինվորները կրում էին երկաթյա ծայրերով նիզակներ և երկաթյա թրեր: Դրանք օգնում էին ավելի արդյունավետ պայքարել թշնամու դեմ:
գ. Ներկայացրո՛ւ և վերլուծի՛ր։ Ի՞նչ միջոցներ ձեռնարկեցին Վանի արքաները՝ երկիրը միավորելու, ընդլայնելու և կայունացնելու համար: Ինչո՞ւ։
Նաիրյան երկրները շատ հաճախ պատերազմում էին այլ երկրների հետ: Այդ պատճառով Նաիրյան երկրների արքաները Ք. ա. 9-րդ հազարամյակի կեսին միավորում են այդ երկրները: Քանի որ Վանի թագավորությունը հզոր Ասորեստանի հարևանն, էր այդ պատճառով Վանի թագավորությանը անհրաժեշտ էր հզորանալ: Երկիը ընդլայնեցին Իշպուինի (825-810) և Մենուա (810-786) աքաները:
Ա3 | Քննադատական մտածողություն 1.
Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ի՞նչ եք կարծում, իրագործված վերափոխություններից (նոր մայրքաղաքի հիմնում, բանակի զարգացում, սեպագրերի ներմուծում, կրոնի միասնականացում) յուրաքանչյուրն ի՞նչ նշանակություն կարող էր ունենալ մարդկանց և պետության համար։
Ես կարծում եմ որ վերափոխությունները շատ օգուտ տվեցին Վանի թագավորությանը: Օրինակ կրոնի ընդունմամբ մարդիկ հավատում են մի աստծու: Կանոնավոր բանակի ստեղծումը կարգավորեց երկրի անվտանգության հարցը: Քանի որ Վանի թագավորությանը անհրաժեշտ էր մայրաքաղաք: Այդ պատճառով տարբեր ժամանակներում ստեղծվում էին մայրաքաղաքներ:Իսկ սեպագրերի ներմուծումը կարևոր էր այն բանով, որ Վանի թագավորությունը հրաժարվեց ասորեստանյան սեպագրերից:
- Ընդհանրացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս հաջողվեց Վանի թագավորության արքաներին արագ կազմակերպվել և հակակշռել իրենց հակառակորդ պետությանը՝ Ասորեստանին:
Վանի թագավորության արքաները Իշպուինին և Մենուան ընդլայնեցին պետության սահմանները: Նրանք նվաճեցին շատ տարածքներ, կառուցեցին շատ ամրոցներ, հանքեր և այլն: Եվ այս ամեն ինչը նպաստեց Վանի թագավորության հզորացմանը:
- Գնահատի՛ր։ Նշե՛ք և հիմնավորե՛ք, թե Վանի թագավորության արքաների իրագործած վերափոխություններից որն էր ավելի առաջնային և ինչու։
Վանի թագավորության արքաների իրագործած վերափոխություններից ավելի առաջնային էր կանոնավոր բանակի ստեղծումը: Քանի որ բանակը պաշտպանում էր երկիրը թշնամիներից:
Առաջադրանք 1
Ուրարտու.Վանի թագավորություն Ք.Ա.IX-VI
Տալ նոր բառերի, հասկացությունների բացատրությունը:
Սեպագիր | ամենավաղ գրային
համակարգերից մեկը: Անվանումը ստացել է
գրելու ձևից՝ կավի սալիկի կամ ժայռերի վրա
արված սեպաձև նշաններից։
Վերափոխություն (ռեֆորմ) | հասարակական կյանքի որևէ ոլորտի (տնտեսական, ռազմական, վարչական, կրոնական, քաղաքական և այլն) ոչ արմատական վերափոխում, փոփոխություն:
Ասուրերեն (ասորեստաներեն) | աքքադերենի լեզվական ճյուղ, որով խոսում և գրում էին հին Ասորեստանում։ Ասուրա-բաբելական սեպագիր արձանագրությունների լեզուն։
Թվարկել Վանի թագավորության հզորացման պատճառները
Վանի թագավորությունը հզորացավ տարացքների ընդլայնմամբ, վերափոխությունների կատարմամբ, ամրոցների կառուցմամբ և այլն:
Պատմել Վանի թագավորության հիմնադրման մասին:
Վանի թագավորությունը հիմնադրվել է Հայկական լեռնաշխարհում Վանա, Սևանա, և Ուրմիա լճերի ավազաններում: Վանի թագավորության առաջին արքան եղել է Արամեն: Նրա թագավորանիստ քաղաք Արզաշքուն:
Համեմատել Սարդուրի Ա, Իշպուինի, Մենուա արքաների գործունեությունը, կառավարման ժամանակաշրջանը:
Սարդուրի Ա-ն կառավարել է 835 — 825 թվականներին:Սարդուրի Ա-ն վիթխարի ժայռի լանջին ստեղծել է Տուշպա մայրաքաղաքը: Որը հետագայում դարձավ երկրի տնտեսական և ռազմական կենտրոնը:
Իշպուինին ղեկավարել է 825 — 810 թվականներին: Մենուան կառավարել է երկիրը 810 — 786 թվականներին: Իշպուինի և Մենուա արքաները ընդլայնեցին պետության սահմանները հարավ արևելքում և հյուսիսում: Իշպուինի և Մենուա արքաները կատարեցին մի շարք վերափոխություններ: Որոնցից են օրինակ կրոնի ընդունումը, կանոնավոր բանակի ստեղծումը և այլն:
Առաջադրանք 2
Դիտել ֆիլմերից մեկը պատասխանել հետևյալ հարցադրումներին.
10-15 նախադասությամբ ներկայացրու ինչի մասին էր պատմում ֆիլմը:
Ներկայացրու ամենահետաքրքիր հատվածը:
Հայոց մայրաքաղաքները,Վան
Վանի թագավորություն/ֆիլմ/ ,
Առաջադրանք 2
Դիտել ֆիլմերից մեկը պատասխանել հետևյալ հարցադրումներին.
10-15 նախադասությամբ ներկայացրու ինչի մասին էր պատմում ֆիլմը:
Վանի թագավորություն, պետություն Հայկական լեռնաշխարհում՝ մ.թ.ա. 9-6-րդ դարերում։ Թագավորության արքաների թողած արձանագրություններում երկիրը կոչվում է «Բիայնիլի», երբեմն՝ «Նաիրի», ասորեստանյան աղբյուրներում այն հիշատակվում է որպես «Ուրարտու», իսկ Աստվածաշնչում՝ «Արարատյան թագավորություն» անուններով։
Թագավորության հիմնադիր արքա է հիշատակվում Արամեն, որը կառավարել է մ․թ․ա 859-843 թվականներին։ Նրա մասին տեղեկություններ են պահպանվել Ասորեստանի Սալմանասար Գ թագավորի (մ.թ.ա. 859-824) արձանագրություններում։ Արամեին հաջորդել է Լուտիպրին մ.թ.ա. 844-834թթ., այնուհետև Սարդուրի Ա-ն, որը մ․թ․ա․ 830-ական հզորացրել է երկիրը և Վանա լճի ափին հիմնել Վան (Տուշպա, Տոսպ) մայրաքաղաքը, որի անունից էլ առաջացել է թագավորության անունը՝ Վանի թագավորություն։ Սարդուրի Ա-ին հաջորդում է Իշպուինին, որը իր որդի Մենուայի հետ իրականացնում է մի շարք բարեփոխումներ և շարունակում հզորացնել երկիրը։ Վանի թագավորությունը իր հզորության գագաթնակետին է հասել Արգիշտի Ա-ի գահակալման ժամանակաշրջանում (մ.թ.ա. 786-764)։ Նա կազմակերպել է մի շարք արշավանքներ դեպի Ասորեստան և այլ երկներ։ Նա շրջափակման մեջ է գցել Ասորեստանը, որի հետևանքով հակառակորդի զորավարները սարսափում էին նրանից և ասում, որ «նրա անունը հնչում է ինչպես ծանր հողմ»։ Արգիշտի Ա-ից հետո գահը անցնում է նրա որդի Սարդուրի Բ-ին, որը նույնպես շարունակում է տարածքային նվաճումները։ Սարդուրի Բ-ից հետո երկրում սկսում է անկման ժամանակաշրջան, որի ժամանակ գահակալում են Ռուսա Ա-ն, Արգիշտի Բ-ն, Ռուսա Բ-ն, Սարդուրի Գ-ն, Սարդուրի Դ-ն, Էրիմենան, Ռուսա Գ-ն և Ռուսա Դ-ն։
Ներկայացրու ամենահետաքրքիր հատվածը:
Ք. ա. 830 թվականին Սարդուրի Ա-ն Վանա լճի արևելյան ափին հիմնադրեց Տուշպա մայրաքաղաքը:
Հայոց մայրաքաղաքները,Վան
Վանի թագավորություն/ֆիլմ/ ,
Հոկտեմբերի 9-14-ը
Հասարակական կյանքի կազմակերպման ձևը, շերտավորումը
1.Մարդկանց կրոնական պատկերացումները/պատմել/
Կրոնական գիտակցության հիմնական հատկանիշը հավատն է գերբնականի նկատմամբ, որը դրսևորվում է գերբնական էակների (աստվածներ, ոգիներ ), բնական երևույթների միջև գերբնական կապերի (մոգություն, տոտեմիզմ), նյութական իրերի գերբնական հատկությունների (ֆետիշիզմ) գոյության ընդունմամբ, դրանց նկատմամբ հուզական վերաբերմունքով և պրակտիկ պատրանքային փոխհարաբերությամբ:
Կրոնական պաշտամունքի առարկան գերբնականն է: Պաշտամունքային գործունեության տարրերն են՝ ծեսը, կրոնական տոները, զոհաբերությունը: Կրոնական կազմակերպությունը որոշակի դավանանքի տեր մարդկանց միավորումն է: Նախնադարում կրոնական խումբը համընկել է ցեղի կամ տոհմի հետ: Դասակարգային հասարակությունում ցեղային պաշտամունքը փոխարինվել է պետականով, իսկ առանձին կրոնական միավորումները՝ եկեղեցով: էթնիկական հանրությունների ընդգրկման սահմանները նկատի ունենալով՝ կրոնը կարելի է դասակարգել. 1. տոհմացեղային կամ նախնադարյան հասարակության իշխող կրոններ (մոգություն, տոտեմիզմ, ֆետիշիզմ, անիմիզմ ) 2. ազգային կամ մեկ էթնիկական կազմավորմանը վերաբերող կրոններ (հուդայականություն, հինդուիզմ, շայնիզմ ) 3. համաշխարհային կրոններ (բուդդայականություն, քրիստոնեություն, մահմեդականություն):
Կրոնի ծագումը-Կրոն բխել է համաշխարհային ոգուց, անհատի ներքին ապրումներից ու պահանջներից, հանգեցվել անհատական կամ կոլեկտիվ մտածողության ( Պլատոն, Հեգել, Է. Թեյլոր, Հ. Սպենսեր, Է. Դյուրկհեյմ, Ու. Ջեմս, Զ. Ֆրեյդ): Կրոնը առաջացել է բնական և հասարակական ուժերի դեմ նախնադարյան մարդու պայքարի հարաբերական անզորությամբ: Չկարողանալով բացատրել իրական երևույթները՝ մարդը մտացածին կապեր ու գերբնական հատկություններ է հաստատել այնտեղ, ուր իշխում են օբյեկտիվ օրինաչափությունները: Կրոնական պատկերացումների առաջացման համար էական ազդեցություն են ունեցել նաև մարդկային հույզերն ու ապրումները (սարսափ, վախ, միայնություն, դժբախտություն):
Հոկտեմբերի 30-ից նոյեմբերի 5-ը
Սիրելի սովորողներ, խնդրում եմ ներբեռնել : «Համաշխարհային պատմություն» 7-րդ դասարան
Առաջադրանք 1
Հին Եգիպտոսի քաղաքակրթության արշալույսը/էջ 12-13-ը պատմել, էջ 13-ի հարցերը գրավոր:
- Ինչու է հույն պատմիչը Եգիպտոսն անվանել է «Նեղոսի պարգև»:
Նեղոսը կյանք էր պարգևում շրջակայքում ապրող մարդկանց: Պատահական չէ, որ հույն պատմիչ Հերոդոտոսը Եգիպտոսն անվանել է «Նեղոսի պարգև»?
- Որ տիրակալը և երբ կարողացավ առաջինը միավորել Եգիպտոսը?
Ք.ծ.ա. XXI դ. կեսին Թեբե քաղաքի տիրակալը հաղթեց բոլոր նոմերին:
- Ինչ նպատակով էին կառուցվել եգիպտական բուրգերը:
Փարավոնների հրամանով Եգիպտոսում կառուցվում էին բուրգեր, սվինքսներ և այլն: Բուրգերը հանդիսանում էին փարավոնների դամբարանները: Իմ կարծիքով բուրգերը կառուցվել են այլ նպատակներով: Դրանց միջոցով եգիպտացիները երկրի ընդերքից ոսկի էին հանում:
- Ինչու էին փարավոնները արշավանքներ կատարում դեպի այլ երկրներ?
Փարավոնները արշավանքներ էին կատարում դեպի այլ երկրներ քանի որ նրանց անհրաժեշտ էին տարածքներ, ստրուկներ, բռոնզի հանքեր, անսուններ և այլն:
- Ինչպես Հիքսոսներին հաջողվեց նվաճել Եգիպտոսը?
Հիքսոսներին հաջողվեց գրավել Եգիպտոսի հյուսիսային մասը քանի որ Եգիպտոսի միջին թագավորությունում ապստամբություն էր եղել և երկիրը նորից մասնատվել էր:
Առաջադրանք 2
Հին Եգիպտոսի հզորությունն ու անկումը/էջ 14-17-ը պատմել,էջ 17-ի հարցերը գրավոր:/
- Ինչպես Եգիպտոսում թոթափեցին Հիքսոսների տիրապետությունը:
Ք.ծ.ա. XVI դ. կեսին Թեբե քաղաքի տիրակալը Յահմոս I-ը պայքար սկսեց Հիքսոսների դեմ: Նա հաղթեց Հիքսոսներին և նրանց վտարեց իր երկրից: Նրա հաջորդ Թութմոս I-ը նվաճեց Պաղեստինը և վերջ տվեց Հիքսոսների ջախջախմանը:
- Եգիպտոսի որ փարավոնն է լայն նվաճումներ կատարել:
Լայն նվաճումներ է կատարել Ռամզես II-ը, որը վերանվաճել է եգիպտոսը և գրավել է Պաղեստինը:
- Ում հետ և ինչի համար Ռամզես II-ը 20 տարի պատերազմեց: Ինչով ավարտվեց այդ պատերազմը:
Ռամզես II-ը ցանկանում էր գրավել Սիրիան և Պաղեստինը: Սիրիան և Պաղեստինը հարուստ երկներ էին այդ պատճառով Խեթական կայսրությունը նույնպես ցանկանում էր գրավել դրանք: Այդ պատճառով Խեթական կայսրությունը և Եգիպտոսը 20 տարի պատերազմեցին իրար դեմ: Դրանից հետո նրանք կնքեցին հաշտության պայմանագիր և այդ տարացքները բաժանեցին իրար մեջ: Հյուսիսային Սիրիան անցավ Խեթական կայսրությանը իսկ Պաղեստինը անցավ Եգիպտոսին:
- Ինչ դրամական միջոցներ էին կիրառվում Եգիպտոսում:
Որպես դրամական միջոց կիրառում էին ոսյա եւ բռոնզե ապարանջաններ ու մատանիներ:
- Որ կենդանուն էին ընտելացրել եգիպտացիները, որը նրանց պաշարները պաշտպանում էր կրծողներից
Եգիպտացիները ընտելացրել էին կատվին:
- Երբ Եգիպտոսը կորցրեց իր անկախությունը եւ ում կողմից:
Եգիպտոսը Ք.ծ.ա. 525 թվականին նվաճվեց Աքեմենյան Պարսկաստանի կողմից:
Առաջադրանքներ
- Հին Եգիպտոսի աշխարհագրական դիրքը , 21-րդ դարում այդ տարածքում ինչ պետություն է ձևավորվել/ պատասխանիր այս հարցին՝ օգտվելով քարտեզից/:
Այս տարածքում ներկայումս Եգիպտոսի պետությունն է:
- Համեմատիր/15-20 նախադասությամբ/Հին եգիպտական մայրաքաղաք Մեմֆիսը և 21-րդ դարի Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետության մայրաքաղաք Կահիրեն
Քաղաքը գտնվում է ժամանակակից Կահիրեից 19 կմ հեռավորության վրա դեպի հարավ։ Մեմֆիսի ավերակների մոտ այժմ գտնվում է ժամանակակից Հելուան քաղաքը։
Կահիրեն Աֆրիկայի ու արաբական աշխարհի խոշորագույն քաղաքն է։ Բուն քաղաքի բնակչությունն ավելի քան 7 միլիոն է։ Այն գտնվում է Նեղոսի ափին ու կղզիների վրա՝ դելտայից քիչ հարավ։ Կահիրեն Եգիպտոսի խոշորագույն արդյունաբերական կենտրոններից է և տալիս է արտադրության 1/4-ը։ Արդյունաբերությունը բազմաճյուղ է, սակայն առաջատարներն են մեքենաշինությունը, տեքստիլը, քիմիականն ու սննդի արդյունաբերությունը։ Շրջապատի մի շարք քաղաքների (Գիզա, Շուբրա Էլ Ղեյմա, Հելուան) հետ ստեղծվել է հսկայական քաղաքային ագլոմերացիա՝ Մեծ Կահիրե՝ 16 միլիոն բնակչությամբ։ Կահիրեի տեղում քաղաքային բնակավայր գոյություն է ունեցել անհիշելի ժամանակներից՝ Բաբելոն (չխառնել Միջագետքի Բաբելոնի հետ), այնուհետև՝ Ֆուստատ անվանումներով։Հիմնադրել է Ջուհեյր Սիցիլացին 969 թվականին և ի նշան Եգիպտոսի նվաճման անվանել Միսր ալ֊ Կահիրա՝ «Հաղթական Եգիպտոս»․ այստեղից էլ քաղաքի այժմյան արաբական Ալ֊Կահիրա անվանումը։
- Ովքեր էին փարավոնները:
Փարավոնները Հին եգիպտոսի արքաներն էին: Փարավոն նշանակում է աստծու որդի: Փարավոները իրենց արշավանքների ժամանակ Եգիպտոս էին բերում հարյուր հազարավոր ստրուկներ, անասուններ, տանկառժեք իրեր:
Եգիպտոսի հզոր արքաներից Ռամզես Երկրորդ/գրավոր փոքրիկ հետազոտություն անցկացրու անդրադառնալով նշված կետերին, նյութդ պետք է ունենա նախաբան, ընթացք, վերջաբան, վերջաբանը ամփոփիր քո կարծիքը հայտնելով տվյալ արքայի մասին/,
Գահ բարձրանալը,
արշավանքները,
հաշտության պայմանագիրը-«Հավերժ բարեկամներ»
մշակույթը
Գահ բարձրանալը
Ռամզես II-ը գահ բարձրացավ շեմուի (երաշտ) սեզոնի 3-րդ ամսվա 27-րդ օրը։ Այդ ժամանակ երիտասարդ թագավորը մոտ քսան տարեկան էր:
Արշավանքները
Ռամզես II-ի կառավարման առաջին ամիսներից պահպանվել են քանանացիների գերեվարման պատկերները։ Փարավոնը անձամբ է մասնակցել Նուբիայի ապստամբությունը ճնշելու համար մղվող պայքարին։ Այս արշավանքի ընթացքում, ընդամենը մեկ, նոսր բնակեցված շրջանում 7000 մարդ է զոհվել։ Պահպանվել են նաև արևմտյան հարևանների՝ լիբիացիների դեմ տարած հաղթանակի պատկերներ:
Հաշտության պայմանագիրը-«Հավերժ բարեկամներ»
Ռամզես II-ը Պաղեստինի եւ Սիրյայի համար 20 պատերազմեց Խեթական կայսրության դեմ: Այդ պատերազմից հետո Ռամզես II-ը կնքեց “Հավերժ բարեկամներ” պայանագիրը խեթերի հետ:
Մշակույթը
Խեթական պատերազմից հետո Ռամսես II-ը ևս 45 տարի կառավարում է Եգիպտոսը։ Ստորին Եգիպտոսում, Դելտայի արևելքում նա հսկայական շինարարություն է ծավալում։ Այստեղ անցկացվում են ջրանցքներ, կառուցվում քաղաքներ, ինչպես նաև մայրաքաղաք Պեր-Ռամզեսը (Ռամզեսի տուն)։ Շինարարական աշխատանքներից հետո Նեղոսի ողջ արևելյան դելտան կոչվում է Ռամսեսի երկիր։ Հայտնի են նաև փարավոնի մեծածավալ շինարարական աշխատանքները Նուբիայում, Թեբեում, Կառնակում, Աբիդոսում։ Տաճարներ է կառուցել Մեմփիսում, Աբիդոսում ավարտին է հասցրել հոր՝ Սաթի I-ի հոյակերտ տաճարը, ընդլայնել է Լուքսորի տաճարը, այնտեղ կառուցելով լայնարձակ պալատներ և քանդակազարդ սյուներ։
Ուսումնասիրել ստորև աղբյուրներից մեկը, պատմել նոր բացահայտումների մասին
Աղբյուրներ՝
Ռամզես Եկրորդ /Մեծ/
Հին Եգիպտոս /տեսաֆիլմ/
Նեֆերտիտին եւ առեղծվածային Միտանի պետությունը/տեսաֆիլմ/
Հին աշխարհի երկրների մշակույթը
Հին Եգիպտոս
Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետությունը
Եգիպտական փարավոնը կին
Հետաքրքրիր փաստեր Հին Եգիպտոսի մասին
Հունվարի 20-30-ը
Հայոց պատմություն էջ 59-62-ը պատմել, պատասխանել էջ 63-ի հարցերին:
Դուրս գրել նոր հասկացությունները, բառերը, գրել դրանց բացատրությունները:
Երվանդ Գ — կառավարել է Մեծ Հայքում մ.թ.ա. 336-331 թվականներին:
Դուրս գրել թվականները, իրադարձությունները:
Երվանդ Գ-ն կառավարել է Մեծ Հայքում մ.թ.ա. 336-331 թվականներին:
Գավգամելա — Գավգամելայի ճակատամարտը տեղի է ունեցել Ք. ա. 331 թվականին:
Արմավիր — Արմավիրը Երվանդական Հայաստանի մայրաքաղաքն էր:
Փոքր Հայք — Փոքր Հայքը գոյատևել է չորս հարյուրամյակ` մ.թ.ա. 331 — մ.թ. 72 թվականները։
Ծոփք — Ծոփքի հայկական թագավորությունը գոյատեվել է Մ.թ.ա. 189 — Մ.թ. 387 թվականներին:
Ա1. Հասկաթություններ եւ անուններ
Բնութագրի՛ր:
Ալեքսանդր Մակեդոնացի — Ալեքսանդր Մակեդոնցի մակեդոնացի հզոր զորավար էր:
Դարեհ II — Դարեհ II-ը պարսիկ արքա էր որը կռվել է Ալեքսանդր Մակեդոնացու հետ եւ պարտվել պատերազմում:
Երվանդ Գ-ն կառավարել է Մեծ Հայքում մ.թ.ա. 336-331 թվականներին:
Գավգամելա — Գավգամելայի ճակատամարտը տեղի է ունեցել Ք. ա. 331 թվականին:
Արմավիր — Արմավիրը Երվանդական Հայաստանի մայրաքաղաքն էր:
Փոքր Հայք — Փոքր Հայքը գոյատևել է չորս հարյուրամյակ` մ.թ.ա. 331 — մ.թ. 72 թվականները։
Ծոփք — Ծոփքի հայկական թագավորությունը գոյատեվել է Մ.թ.ա. 189 — Մ.թ. 387 թվականներին:
Կոմագենե — Կոմագենեյի թագավորությունը հայկական թագավորություններից մեկն է:
Ա2. Հիմնական գաղափարներ
Ա. Ներկայացրու ինչպես Երվանդական արքաներին հաջողվեց վերականգնել եւ պահպանել Հայաստանի անկախությունը?
Ք. ա. 331 թվականին Մեծ Հայքում գահ է բարձրանում Երվանդ Գ թագավորը: Աքեմենյան Պարսկաստանի փլուզումը հայերին առավելություն էր տալիս վերականգնել Մեծ Հայքի անկախությունը: Երվանդ Գ արքայի շնորհիվ Հայաստանում վերականգնվում է անկախությունը:
Բ. Վերլուծի՛ր:
Ինչով էր պայմանավորվաց Սելեւկայանների հանդուրժողական քաղակականությունը:
Քանի որ Սելեւկյանների պետությունում ապստամբությունները շատ էին, ապա Սելեւկյան պետության արքաները որոշել էին օգտագործել Ալեքսանրդ Մակեդոնացու վարած հանդուրժողական քաղաքականությունը:
Գ. Հիմնավորի՛ր: Ինչու Ծոփքն ու Կոմագենեն տրոհվեցին կազմելով միացյալ թագավորություն:
Ք. ա. III դարի կեսին Մեծ Հայքից անջատվեցին Ծոփքն ու Կոմագենեն որի մեջ իր մեծ ներդրումն ուներ Սելեւկյանների թագավորությունը:
Ա3. Քննադատական մտածողություն
1. Ճանաչիր ազդեցությունը: Ինչու էին քաղաքները կարեւոր հունական մաշակույթի, այդպիսով Սելեւկյաների իշխանության տարածման համար:
Քաղաքները այն կարեւոր հանգրվաններն էին որոնցով կատարվելու էր Սելեւկյանների իշխանության ամրապնդումը: Քաղաքները նպաստեցին հունական լեզվ ու մշակույթի տարածմանը Սելեւկյան պետությունում: Բայց կա ավելի վատ կողմ Սելեւկյանները ստիպված էին դիմակայել բազմաթիվ տարածքների անջատողական ձկտումներին:
2. Ընդանհրացրու: Որոնք էին Երվանդական Հայաստանի մասնատման ներքին եւ արտաքին պատճառները:
Ք. ա. III դարում Մեծ Հայքը մեծ փոփոխությունների ենթարկվեց: Թագավորության արեւմտյան շրջանները, ներգրավվելով հելենիստական երկրների զարգացած առեւտրատնտեսական հարաբերությունների մեջ աստիճանաբար սկսեցին տարբերվել մյուս տարածքներից: Ք. ա. III դ կեսերին Մեծ Հայքից անջատվեցին Ծոփքն ու Կոմագենեն:
3. Գնահատիր: Ինչ հետեւանքներ կարող էին լինել Սելեւկյանների համար եթե Մեծ Հայքի թագավորությունը չտրոհվեր մի քանի թագավորությունների:
Իմ կարծիքով եթե Մեծ Հայքը չմասնատվեր մի քանի թագավորությունների ապա հնարավոր է, որ Սելեւկյան պետությունը նվաճվեր Մեծ Հայքի կողմից:
Ա4. Շարունակություն եւ փոփոխություն
Պատկերացրու, որ դու Երվանդ III արքայի խորհրդականն ես եւ նրա հետ միասին մասնակցում ես Գավգամելայի ճակատամարտին: Երբ պարզ է դառնում, որ Դարեհ III-ը փախել է մարտադաշտից, հարկավոր է լինում արագ կողմնորոշվել հետագա գործողուփյունները ծրագրելիս: Ինչ խորհուրդ կտաս Երվանդ արքային? կռվել մինջեւվ վերջ Ալեքսանդր Մակեդոնացու դեմ, թե նահանջել Հայաստան եւ հռչակել Հայաստանի անկախությունը:
Ես Երվանդ արքային խորհուրդ կտայի նահանջել Հայաստան եւ հռչակել Հայաստանի անկախությունը:
Նոյեմբերի 26-դեկտեմբերի 2-ը
Սիրելի սովորողներ, խնդրում եմ ներբեռնել : «Համաշխարհային պատմություն» 7-րդ դասարան
Առաջադրանք 1
Աքեմենյան տերությունը, էջ 34-36-ը պատմել, էջ 36-ի հարցերի պատասխանել/
Մարական պետության ստեղծմանը սկիզբ դրեց Դեյոկիս արքան: Նա միավորեց մարական ցեղերը եւ ստեղծեց Էկբատան մայրաքաղաքը:
Ք.ծ.ա. 625-585թթ Կիաքսար արքան իր երկրից վտարեց Սկյութ ցեղերին, որոնց Մարրերը վճարում էին հարկեր: Այդ ժամանակ ի շնորհիվ Կիաքսար արքայի, Մարաստանը վերականգնեց իր հզորությունը:
Կյուրոս Մեծը գրավեց Բաբելոնը, Փոքր Ասիայի երկրները եւ Մարաստանը: Կյուրոս Մեծին հարկ էին վճարում Հայոց արքան եւ այլ երկների արքաներ: Ի պատիվ նրա կատարած գործերի Պարսկաստանին անվանեցին Աքեմենյան Պարսկաստան, քանի որ նրա տոհմի անունը Աքեմենյան էր:
Դարեհ I-ը կարողացավ ճնշել Պարսկաստանում առաջացած ապստամբությունները: Նա երկիրը բաժանեց 20 սատրապության (փոխարքայության): Եվ իր կատարած գործերի մասին Դարեհը կարգադրեց գրել հայտնի «Բեհիսթունյան արձանագրությունները»:
Ի պատիվ Կյուրոս Մեծի կատարած նվաճումների եւ գործերի, Պարսկաստանին անվանեցին Աքեմենյան Պարսկաստան, քանի որ նրա տոհմի անունը Աքեմենյան էր:
Միավորումը նպաստեց բարքերով, լեզվով եւ սովորություններով իրարից տարբերվող ազգերի քաղաքակրթական նվաճումներին մյուսների ծանոթացմանը:
Առաջադրանք 2
Հին Հնդկաստանը և Չինաստանը /էջ 37-39-ը պատմել, էջ 39-ի հարցերը գրավոր/
Բացի Հնդկաստանից արիական ցեղերը ներխուժել են նաեւ Իրան:
Ք.ծ.ա. III հազարամյակում, Ինդոս գետի հովտում առաջացան քաղաք-պետություններ
Երբ արիացիները եկան Հնդկաստան եւ հպատակեցրին հնդիկներին, այդ ժամանակ որպեսզի հնդիկները չխառնվեն արիցիների հետ, այդ պատճառով որոշվեց արիցիներին բաժանել 4 վարնայի՝ դասի:
Մաուրյան կայսրությունը իր հզորությանը հասավ Աշոկա (Ք.ծ.ա. 180-145) արքայի ժամանակաշրջանում: Աշոկան միավորեց Հնդկաստանի գրեթե ամբողջ տարածքը, զարգացան արհեստները, քաղաքները եւ առեւտուրը: Առեւտրային կապեր ստեղծվեցին Եգիպտոսի եւ Բաբելոնի հետ:
Չինական քաղաքակրթությունը սկիզբ է առել Հուանհե գետի տարածքում:
Ցին Շի Հուանդի կայսրը 20 տարի պատերազմելուց հետո վերամիավորեց երկիրը: Հյուսիսային սահմանի վրա սկսվեց մեծ պատի կառուցումը, որը պետք է պաշտպաներ Չինաստանը քոչվորների հարձակումներից:
Չինական մեծ պատը կառուցվել է քոչվորների հարձակումներից պաշտպանվելու նպատակով:
Առաջին հերթին այն օգտագործվել է Չինաստանից մետաքսի արտահանման համար, որից էլ առաջացել է Մետաքսե մեծ ճանապարհ անվանումը։